User:Nisrinebella/sandbox/Manuel Goded

MANUEL GODED

Manuel Goded Manuel Goded Llopis (Puerto Ricoko San Juanen jaioa 1882ko urriaren 15-ean eta 1936ko abuztuaren 12an hil zen Bartzelonan) Espainiako militar bat izan zen non Rif-eko gerran parte hartu zuen eta Espainiako gerra zibilaren hasieran ere.

Biografia

Karrera militarra

1882ko urriaren 15ean jaio zen, Puerto Ricoko San Juanen, tradizio militarra duen familia batean eta jatorri frantsesa. Bere aita artileriako komandantea zen. Goded jaiotako momentuan, Puerto Rico oraindik lurralde espainiarra zen; Espainia,- Estatu Batuen gerraren ondorioz Godeden familia Españar bueltatu zen. Goded-ek bere karrera militarra hamalau urterekin hasi zuen, Toledoko “Academia de Infantería-n” sartuz 1896an. 1905ean Estatu Nagusiko kapitain bihurtu zen. Gairaiko militar asko bezala, gora egin zuen marokoko gerrari esker; 1924ean koronel izatea igo zen, eta bi urte geroago brigadaren generala izatea igo zen. Alhusaimako lehorreratzean parte hartu zuen eta Sanjurjo jeneralaren Estatu Nagusiko burua zen. 1927an igoko zen dibisioko jenerala izatea. Nahiz eta hasiera batean Primo de Rivera jeneralaren erregimena babestu, ondoren bere kontra egin zuen.1930ean behin bauno gehiagotan , barneko itxura, Armadaren ministroaren funtzioak --Dámaso Berenguer jenerala ordezkatzeko--.

Bigarren Errepublika

Errepublika iritxi zenean, Goded Armadako zentral nagusiko buru izendatu zuten. Carabanchelen gertakarian parte hartu zuen, 1932ko ekainaren 5ean, kargua utzi zuen. Parte hartu zuen 1932ko abuztuak 10ko Sanjurjadan, beraz berriz jarduerra militarretik erretiratu zuen gobernuak. Hala ere handik gutxira, Alejandro Lerrouxen goberernuak amnistiatu zuen eta berriro bueltatu zen. 1934ko urrian Francorekin lan egin zuen Errepublikako kobernuak aginduta Asturiasko matxinadaren errepresioan. Horren ondorioz, gobernu erradikal-cedistak Aeronautikako zuzendari nagusi izendatu zuen eta III Armadako ikuskaritzeko burua. 1936. urtearen hasieran, Frente Popularra boterean, bere sintonia falta gobernu berriarekin motibatu zuen madrildik urruntzen joateko, jeneralaren aginte gisa Balear uharteetara bidalita, ziur liergo horrek ez ziola utziko gobernuaren aurka matxinada arrakstatsurik egitea. Gerra Zibila ekarri zuen konspirazio militarean sartuta, Goded izendatu zuten Bartzelonan matxinadaren buruzagia.

Espainiako Gerra Zibila

1936ko uztailaren 19an, gozean, guarnizio militarraren zenbait altxamendu gertatu ondoren, Goded gerra egoera deklaratu zuen eta artxipelagoa matxinatu zuen. Denbora gutxian lortu zuen Malllorca eta ibiza irlak bere kontrolpean jartzea, zailtasun handirik gabe. adostuta zegoen bezala Goded Bartzelonara habiatu zen hidroabioiez --hidroabioiez osatutako kuadrila bat eskoltatuta-- altxamendu militarra bartzelonan emateko. Bartzelonara iristean, Goded lortu zuen suntsitzea eta baita Francisco Llano de la Encomienda jenerala arrestatzea ere, IV. Divisio Organikoko komandantea, baina galdu egin zuen hiriaren kontrola hartzen saiatu zenean. Blokeo egoera hartan, eta gertatu zen borroka gogoraren ondoren, Goded-ek amore ematea erabaki zuen. Horren ondorioz agintari errepublikanoek atxilotu zuten uztailaten 19ko arratsaldean, Behartu egin zioten irratziz aitortzen bere porrota eta errendizioa:

“Zortea niretzat kaltegarria izan da eta preso erori naiz; odol isuriteak jarraitzea eragotzi nahi baduzu, nire kompromisotik kampo zaudete.”

Bere ahotsa Espainia guztian entzun zen eta eta animoak eman zien herrialde guztiko Errepublikarzaleei. Handik gutxira, Uruguaiko espetxe-ontzira eraman zuten harrapatutako beste matxinoekin batera eta bertan espetxatu zuten. 1936ko abuztuaren 11n, traizioa leporatuta, auzitegiko martxa batek epaitu eta heriotza-zigorra jaso zuen. Urrengo egunean, abuztuaren 12an Manuel Goded Fusilatu zuten beste militar batzuekin batera (Álvaro FernÁndez Burriel bezala) Castillo de Montjuic-ko hobietan.

Ikusi ere

Eranskina: 1936ko uztailaren Espainiako armadako jeneral aktiboak. 1936ko uztailaren estatu kolpea Bartzelonan. Espainiako Gerra Zibila.

Notak

1.- Stanley G. Payne-k dio Goded-ek bere kargugabetutako lankideekin elkartasunean dimitituko zuela.