User:Mrox2/Achomi Language

To be reclassified

اسم ها (Nouns)

پارسی پهلوی (پارسیگ)	آچُمی	کوردی(سورانی)	پارسی نو	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی)	ترکی	انگلیسی	یادداشت
	نام	ناو	فارسی: معیار: نام ایرانی/تهرانی: اسم بوشهری: نام	اسم	اسم	İsim	Name	اسم از عربی آمده است
	افتاو/تاو	خۆر	فارسی: معیار: خورشید ایرانی/تهرانی: افتاب بوشهری: افتاو	شمس	شمس	Güneş	Sun
		خێزان	فارسی: معیار: خانواده ایرانی/تهرانی: خانواده/فامیل بوشهری: فامیل	عائلة	عایلة/اهل	Aile/Family	Family
		وێنەکان	فارسی: معیار: عکس‌ها ایرانی/تهرانی: عکسا بوشهری: عکسا	صِوَر	صُوَر/عكوس	Fotoğraflar	Photos	عربی بحرینی «عكوس» از فارسی گرفته است
		کوپ	فارسی: معیار: جام/فنجان ایرانی/تهرانی: فنجان بوشهری:	كوب	فنيان/استکانه	fincan	Cup	عربی بحرینی «استکانه» از فارسی گرفته است - واژه «استکان» (استکان) معمولاً در برخی از گویش‌های فارسی به‌ویژه در منطقه آذربایجانی ایران و همچنین در سایر نقاط شمال ایران به کار می‌رود. این از ترکی وام گرفته شده است، جایی که به معنای "یک لیوان کوچک، معمولاً برای چای" است.
		پەرداخ	فارسی: معیار: لیوان ایرانی/تهرانی: لیوان بوشهری: گیلاس	زجاجة	گلاص	bardak	Glass
		دایک	فارسی: معیار: مادر ایرانی/تهرانی: ماما/ننه بوشهری: دی/ننه	أُم	أُم/ماما	anne	Mother
		باوک	فارسی: معیار: پدر ایرانی/تهرانی: بابا بوشهری: بوا	أَب	أَب/بابا	baba	Father
		برا	فارسی: معیار: برادر ایرانی/تهرانی: داداش بوشهری: کاکا	أخ	أُخو	Kardeş	Brother
		داپیرە	فارسی: معیار: مادر بزرگ ایرانی/تهرانی: بیبی بوشهری: ننه/بیبی	جدة	يده/جده	Büyükanne	Grandmother
	دامون	مامۆژن/خاڵۆزا	فارسی: معیار: خاله ایرانی/تهرانی: خاله بوشهری: خاله	عمة/خاله	خاله	Hala	Aunt
		مام	فارسی: معیار: عمو ایرانی/تهرانی: عمو بوشهری: عمو	عم/خال	عمو	amca	Uncle	در بحرین مثل فارسی «عمو» میگویند
		کچ	فارسی: معیار: دختر ایرانی/تهرانی: دختر بوشهری: دختر	بنت/ابنة	بنیه	Kız	Girl/Daughter
		پزیشک/دکتۆر	فارسی: معیار: دکتر ایرانی/تهرانی: دکتر بوشهری: دکتر	دكتور	دختر/دکتور	doktor	Doctor
		شۆفێر	فارسی: معیار: راننده ایرانی/تهرانی: راننده بوشهری: شوفر	سائق	دريوَّل	sürücü	Driver
		سەوزەفرۆش/بەقاڵی	فارسی: معیار: مَغازة ایرانی/تهرانی: مَغازة بوشهری: مَغازة؟براده؟	بقالة	برادة	bakkal	Grocery
		ژێرزەمین/ژێرزەوی	فارسی: معیار: سرداب/انبار/زیرزمین ایرانی/تهرانی: سرداب/انبار/زیرزمین بوشهری: سرداب/انبار/زیرزمین	قَبو	سرداب	kiler	Cellar
	جاه؟	پلەبەندی/پلە و پایە	فارسی: معیار: رُتبِه ایرانی/تهرانی: رُتبِه بوشهری: جاه	رُتبَة/منصِب	رُتبَه/منصِب	Rütbe	Rank	کلمه «جاه» استفاده می‌شود در شمال ایران، خراسان، لهجه لارستانی/لاری، لهجه بوشهری و زبان اچمی/بستکی.
			فارسی: معیار: پَردَة ایرانی/تهرانی: پَردَة بوشهری: پَردَة	ستارة	پَردَة/برده/ستاره	perde	Curtain
			فارسی: معیار: قلیان ایرانی/تهرانی: قلیان بوشهری: قلیون	XX	گدو		Giddu (Classic Hookah)
			فارسی: معیار: قلیان ایرانی/تهرانی: قلیان بوشهری: قلیون	XX	شیشه		Shisha (Flavoured Hookah)	شيشه از فارسی برگرفته است
		پەنجەرە	فارسی: معیار: پنجره ایرانی/تهرانی: پنجره بوشهری: پنجره	نافذه	دریشه	pencere	Window	دریشه (دریچه) از فارسی برگرفته است
		کاپتن	فارسی: معیار: پنجره ایرانی/تهرانی: پنجره بوشهری: پنجره	قبطان	نوخذه	kaptan	Captain	نوخذه (ناخدا) از فارسی برگرفته است
			فارسی: معیار: چای ایرانی/تهرانی: چای بوشهری: چای	شای	چای	Çay	Tea	چای از فارسی برگرفته است
	پنگه	هەوادارێک/هاندەرێکە	فارسی: معیار: پنکه ایرانی/تهرانی: فن بوشهری: پنکه	مروحة	بانکه/پنکه	bir hayran	Fan	بانکه از اچمی «پنگه» برگرفته است، ریشه =هندو-اروپی/هندی هم داره...
		بۆن	فارسی: معیار: عطر ایرانی/تهرانی: عطر بوشهری: عطر	عِطر	خِنه	parfüm	perfume	ریشه ترکی
			فارسی: معیار: سقف آهنی ایرانی/تهرانی: سقف آهنی بوشهری: سقف آهنی	سقف حديدي	چینکو			ریشه نامشخص (ترکی؟)
			فارسی: معیار: پنجره خودرو ایرانی/تهرانی: بوشهری:	نافذة السيارة	جامه/دريشه
	خَو	نووستن/خەوتن/خەو	فارسی: معیار: خواب ایرانی/تهرانی: خواب بوشهری: خُو	نوم	نوم	uyumak	sleep
خوراک؟	خوراک	خواردن/خۆراک	فارسی: معیار: غذا ایرانی/تهرانی: غذا بوشهری: خوراک	طعام/غذاء	اکل	yiyecek	food	در گویش فارسی بحرینی و آچومی، مردم غالباً به جای «غذا» از کلمه «خوراک» (khorak) استفاده می کنند. واژگان «غذا» عربی الاصل است. این کلمه اصیلتر و قدیمتر.
	چاشت	نانی نیوەڕۆ	فارسی: معیار: ناهار ایرانی/تهرانی: ناهار بوشهری: چاشت	غداء	غده	öğle yemeği	lunch
		نانی ئێوارە	فارسی: معیار: شام ایرانی/تهرانی: شام بوشهری: شوم	عشاء	عَشِه	akşam yemeği	dinner
	ناشتا	نانی بەیانی/بەربانگ	فارسی: معیار: صبحانه ایرانی/تهرانی: صبحانه بوشهری: ناشتا	إفطار/فطور	ریوگ	Kahvaltı	breakfast	صبحانه (فارسی تهرانی) از عربی "صبح" گرفته است.
		پەتاتە	فارسی: معیار: سیپ زمینی ایرانی/تهرانی: سیپ زمینی بوشهری: آلو؟	بطاطس	آلو	patates	potatoes	در فارسی شیرازی هم میگن آلو
		نان	فارسی: معیار: نان ایرانی/تهرانی: نان بوشهری: نون	خبز	خبز	ekmek	bread
		پرتەقاڵێک	فارسی: معیار: پرتقال ایرانی/تهرانی: پرتقال بوشهری: پرتقال/نارنج؟	بُرتقال	بُرتقال	portakal	orange
		شەکر	فارسی: معیار: شکر ایرانی/تهرانی: شکر بوشهری: شکر	سُكَر	شکر	şeker	sugar	در بحرین مثل فارسی «شکر» میگویند
			فارسی: معیار: باقلا ایرانی/تهرانی: باقلا بوشهری: باقله	فول	باجله/فاصوليه	Fasulye	Beans
			فارسی: معیار: جایگاه ایرانی/تهرانی: جای/مکان بوشهری: جایگاه	مکان	مکان	yer	Place
	آو	ئاو	فارسی: معیار: آب ایرانی/تهرانی: آب بوشهری: آو	ماء	ماي	su	water
		ئەژنۆکە/ئەژنۆ	فارسی: معیار: زانو ایرانی/تهرانی: زانو بوشهری: زونی	ركبة	ركبة	diz	knee
	چش/چیش	چاو	فارسی: معیار: چشم ایرانی/تهرانی: چشم بوشهری: چش	عين	عين	göz	eye
	گُش		فارسی: معیار: گوش ایرانی/تهرانی: گوش بوشهری: گوش	اذن	اذون/ادون
	ددو		فارسی: معیار: دندان ایرانی/تهرانی: دندان بوشهری: دندون	سن	سن/ضرس
	کپ		فارسی: معیار: دهن ایرانی/تهرانی: دهن بوشهری: دهن/کپ	فم	بوز
	لش		فارسی: معیار: ریش ایرانی/تهرانی: ریش بوشهری: لش	لحية	لحيه			ریش/ريشه با عربی یعنی «پر»
	برم		فارسی: معیار: ابرو ایرانی/تهرانی: ابرو بوشهری: ابرو	الحاجب	حاجب
	ازبو		فارسی: معیار: زبان ایرانی/تهرانی: زبان بوشهری: زبون	لسان	لسان
	پیز		فارسی: معیار: دماغ ایرانی/تهرانی: دماغ بوشهری: پیز	انف	خشم			دماغ به عربی به یعنی «مغز»
			فارسی: معیار: عینک ایرانی/تهرانی: عینک بوشهری: چشمک	نظاره	کشمه			ریشه هندو-اروپی/هندی
			فارسی: معیار: لیوان ایرانی/تهرانی: لیوان بوشهری: گیلاس	كأس	گلاص			گیلاس/گلاص - مثل انگلیسی "Glass"
			فارسی: معیار: میز ایرانی/تهرانی: میز بوشهری: میز	طاوله	طاوله/ميزه
	دروازه		فارسی: معیار: در ایرانی/تهرانی: در بوشهری: دروازه	باب	باب/دروازه
	دو لاغ (لاخ)		فارسی: معیار: جوراب ایرانی/تهرانی: جوراب بوشهری: لاغ/دولاغ	جوراب	دلاغ/دولاغ			فارسی نو «جوراب» از عربی است - در بحرین و امارات با عربی محلی میگویند «دلاغ» مانند زبان «اچمی»
			فارسی: معیار: شلوار ایرانی/تهرانی: شلوار بوشهری: شلوار	بنطال	صروال			صروال از فارسی گرفته است.
	چپلی		فارسی: معیار: کفش راحتی ایرانی/تهرانی: کفش راحتی/صندل بوشهری: چپلی	صندل	چپلی/صندل			عربی و فارسی بحرینی از آچومی «چپلی» گرفته اند.
			فارسی: معیار: طفنگ ایرانی/تهرانی: طفنگ بوشهری: طفنگ	بندقية	تفگ
			فارسی: معیار: قوری ایرانی/تهرانی: قوری بوشهری: قوری	ابريق الشاي	غوري			عربی بحرینی «غوري» را از فارسی گرفته است
			فارسی: معیار: کفش ایرانی/تهرانی: کفش بوشهری: ؟	حذاء	جوتي
			فارسی: معیار: نی انبان ایرانی/تهرانی: نی انبان بوشهری: نی انبون؟	قصب؟	جِربه/هبان
			فارسی: معیار: تاکسی ایرانی/تهرانی: تاکسی بوشهری: تاکسی	سيارة أُجرة	تاکسی
			فارسی: معیار: بازار ایرانی/تهرانی: بازار بوشهری: بازار	سوق	بازار/سوگ
	بیابون		فارسی: معیار: صحرا ایرانی/تهرانی: صحرا بوشهری: بیابون	صحراء	صحره
	اِشکَت		فارسی: معیار: غار ایرانی/تهرانی: غار بوشهری: غار؟	كهف	غار			عربی بحرینی «غار» را از فارسی گرفته است
	سرحد/گَهدِم/گَهدِم/گاه		فارسی: معیار: شمال ایرانی/تهرانی: شمال بوشهری: شمال/سرحد؟	شمال	سرحد/شمال			فارسی «شمال» را از عربی گرفته است - بحرینی ها معمولاً وقتی می خواهند گم شوند و خوش بگذرانند، می گویند "بروح اتسرحد" (میخواهم گم شم در شمال - منامه).
	چندل		فارسی: معیار: چوب صندل ایرانی/تهرانی: چوب صندل بوشهری: چندل	خشب الصندل	چندل
			فارسی: معیار: قِرمِز ایرانی/تهرانی: قِرمِز بوشهری: سُرخ	أحمر	أحمر
			فارسی: معیار: اشکارا ایرانی/تهرانی: اشکارا بوشهری: اشکارا	بوضوح	اشکره			در بحرین مثل فارسی «اشکره» می گویند.
			فارسی: معیار: تتن ایرانی/تهرانی: تتن بوشهری: تتن	تبغ	تتن
			فارسی: معیار: وقت ایرانی/تهرانی: وقت بوشهری: تایم	وقت	وقت
	سعت		فارسی: معیار: ساعت ایرانی/تهرانی: ساعت بوشهری: ساعت؟	الساعة	ساعه
			فارسی: معیار: سر ایرانی/تهرانی: سر بوشهری: كَلّه	رأس	راص
			فارسی: معیار: چوب ایرانی/تهرانی: چوب بوشهری: دار	عصا	عصه			در بافت زبان‌های ایرانی، واژه «دار» برای چوب در گویش مازندرانی به کار می‌رود. مازندرانی یک زبان ایرانی شمال غربی است که عمدتاً در استان مازندران در کنار دریای خزر صحبت می شود.
			فارسی: معیار: صندلی ایرانی/تهرانی: صندلی بوشهری: صندلی	كرسي	تخته/كرسي			از فارسی «تخت»
			فارسی: معیار: رستوران ایرانی/تهرانی: رستوران بوشهری: رستوران (یا مطعم در بحرین)	مطعم	مطعم			"مطعم" عربی است.
			فارسی: معیار: پول ایرانی/تهرانی: پول بوشهری: پیسه	مال	فلوس/بیزات
	بَل		فارسی: معیار: خاک ایرانی/تهرانی: خاک بوشهری: خاک	رَمِل	رمُّل
	آسمو		فارسی: معیار: آسمان ایرانی/تهرانی: آسمان بوشهری: آسمون	سماء	سِمه
			فارسی: معیار: تف ایرانی/تهرانی: تف بوشهری: تف	بصق	تف
			فارسی: معیار: معده ایرانی/تهرانی: شِكَم بوشهری: كُم	معده	بطن
			فارسی: معیار: تنور ایرانی/تهرانی: تنور بوشهری: تنور	فرن	تنور
			فارسی: معیار: تشک ایرانی/تهرانی: دوشک بوشهری: دوشک	فراش	دوشک/دوشگ
			فارسی: معیار: وقت ایرانی/تهرانی: وقت بوشهری: تیْم	وقت	تیْم			tēm به معنی زمان از انگلیسی
			فارسی: معیار: بندر ایرانی/تهرانی: بندر بوشهری: بندر	ميناء	بندر
	پَرتُنگَ آو	شلەمەنی	فارسی: معیار: آبشار ایرانی/تهرانی: آبشار بوشهری: آوشور	شلال	شلال	şelale	Waterfall
	ریخونه	ڕووبارەکە	فارسی: معیار: رودخانه ایرانی/تهرانی: رودخانه بوشهری: ریخونه	نهر	نهر	nehir	River
	بَرون/بَرو	بارانەکە	فارسی: معیار: باران ایرانی/تهرانی: باران بوشهری: بارو/بارون	المَطَر	مُطَر	yağmur	Rain
	بَفر	بەفر	فارسی: معیار: برف ایرانی/تهرانی: برف بوشهری: بَفر	ثلج	ثلج	kar	snow
		کۆڵانەکە/کوچە	فارسی: معیار: کوچه ایرانی/تهرانی: کوچه بوشهری: کیچه	الزقاق	زرنوگ	sokak	Alley
		بەڵێ	فارسی: معیار: بله ایرانی/تهرانی: اره بوشهری: بله	نعم	ای/اِمبَله	Evet/tamam	Yes
	شو	شەوەکە/شەو	فارسی: معیار: شب ایرانی/تهرانی: شب بوشهری: شو	لیل	لیل	gece	Night
	إشو	ئەمشەو	فارسی: معیار: امشب ایرانی/تهرانی: امشب بوشهری: امشو	اللیله	اللیله	bu akşam	Tonight
		دوێنێ شەو	فارسی: معیار: دیشب ایرانی/تهرانی: دیشب بوشهری: دیشو	الليلة الماضيه	اِلبارحه	dün gece	Last night
	روز	ڕۆژ	فارسی: معیار: روز ایرانی/تهرانی: روز بوشهری: روز	یوم	یوم	gün	Day
	اروز	ئەمڕۆ	فارسی: معیار: امروز ایرانی/تهرانی: امروز بوشهری: امروز	الیوم	الیوم	Bugün	Today
		دوێنێ	فارسی: معیار: دیروز ایرانی/تهرانی: دیروز بوشهری: دیگروز (digroz)	امس	امس	Dün	Yesterday
	پیشین	بەیانی	فارسی: معیار: ظهر ایرانی/تهرانی: ظهر بوشهری: ظور	الظهر	الظهر	Öğlen	Noon
	پسین	ئێوارە	فارسی: معیار: عصر ایرانی/تهرانی: عصر بوشهری: پسین	العصر	العصر	akşam	Evening	پسین: از اچمی.
		ڕووناک/گەشاوە	فارسی: معیار: روشن ایرانی/تهرانی: روشن بوشهری: چالو	ساطع	مٌولِع	parlak	bright

ضمایر شخصی (Pronouns)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
	مَن	مَن	مُوْ	أنا	آنه/انه/اني	فقط در گویش بحرانی زنان وقتی اشاره به خودشان میکنند میگویند "اني"
	تو	تو	تو	أنتَ	انته/انتي
	اِين	اِين	اِين	هذا	هذا/هاده
	او	او	او	هو/هي	هُوَه-هِيَه
	آن	أوُن	أوُن	ذلِكَ	ذاک/هداك
	این‌ها	اینا	اینا	هؤلاء	ذيلين/دلين
	آنها	اونا	اونا	هؤلاء	هذلين/هدلين
	ایشان	ایشان	ایشون	هُم	اهمه
چی/چیش	چی	چی	چه	ماذا	شنو/ويش
هیسکه/هیشکو/هیشکه/هیشکی	هیچکس	هیچکس	هیچکی	لا احد	محد

Interrogatives

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
چی/چیش	چی	چی	چه	ماذا	شنو/ويش
	چند	چند	چند	كم	چم

افعال مصدر

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
وا آکردن (vā akardan)؟	باز کردن (bāz kardan)	باز کردن (bāz kardan)	واز کردن (vāz kardan)	فتح (fath)	فتح (fath)
	نگاه کردن (negāh kardan)	نگاه کردن (negāh kardan)	نگاه کردن/سی کردن	مشاهدة	مطالعة/چوفه
	دیدن (didan)	دیدن (didan)	دیدن (didan)	رؤية (ru'ya)	چُوفه (shuf)
	روشن کردن	روشن کردن	چالو کردن	اشعال	توليع	گاوبندی (پارسیان)، عبدان و شرق بحرین میگویند: «چالو» به جای «روشن»
	سخن گفتن/گفتگو کردن/سخنرانی کردن	صحبت کردن	حرف زدن	التحدث / المحادثة / الكلام	حچی	صحبت شايد از عربي باشد (صحبه - مصاحبه)...
	شرم داشتن/شرمسار شدن	خجالت کشیدن	شر کردن	خجل	استحياء

صرف افعال (Verb Conjugation Table)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
	رفت	رفت
	رفتن	رفتن
رفتُم/چِدُم	رفته ام	رفتَم	رفتُم	ذَهبت	رِحت
اَچُم، ناچُم	می روم، نه می روم	میرَم، نه میرَم	میرُم، نه میرُم	اذهب، لن اذهب	اروح، ما اروح
اَدیُم، نادیُم		میام، نمیام	میام، نمیام
	گفته‌ام	گفتَم	گقتُم	گِلت	قُلتُ
	میگویم	میگَم	میگُم	اقول	اگول
	خورده‌ام	خوردَم	خوردُم	كليت	اكَلتُ
	می‌شوند	ميشن	ميشن	یکونون	یِصیرون
	می گویَم	میگَم	میگُم	اقول	اگول
	می گوید	میگه	میگه	یقول	ایگول
	می گویند	میگن	میگن	یقولون	یگولون
	می گوییم	میگیم	میگیم	نقول	نگول
	می كنم	ميكنَم	ميكنُم	أفعل	اسوی
	می کند	میکنه	میکنه	یفعل	یسوی
	می کنند	می کنن	می کنن	یفعلون	یسوون
	می کنیم	میکنیم	میکنیم	نفعل	نسوی
بید (bid)	بود (bud)	بود (bud)	بید (bid)
	بودن (budan)	بودن (budan)	بیدن (bidan)
	بودم (budam)	بودم (budam)	بیدم (bidum)
	بودی (budi)	بودی (budi)	بیدی (bidi)
	بودیم (budim)	بودیم (budim)	بیدیم (bidim)
	بودید (budid)	بودید (budid)	بیدید (bidid)
	بودند (budand)	بودند (budand)	بیدند (bidand)
اُدام،نِ اُدام	نشستم، ننشستم

افعال امر

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
واز آکن/واکو/وازو/واکِن	باز کن	باز کن	واز بُکن	افتح	افتح/بطل - افتحي/بطلي
	تماشا کنید	نگاه کن/ببین	نگاه بُکن/سی کن	انظر	چوف/طالع - چوفي/طالعي
	گوش بده	بشنو/گوش‌ بدهی	گوش‌ بگیر/بشنو	استمع - استمعي	اِسمع - اِسمعي
	بِگو	بِگو	بُگو	قُل - قُلِ	گول - گولي
	بِیَا	بِیَا	بِیُو	تعال - تعالي	تعال - تعالي
	برو	برو	برو	اِذهب - اِذهبي	روح - روحي
آ واز آکن (؟)	آن را باز کن	بازش کن	وازش بُکن	افتحه	افتحه/بطله - افتحها/بطلها
	او را بزن	بزنش	بزنش	اضربه	طگه-طگیه
	آن را بکش	بکشش	بکشش	اسحبه-اسحبها	اسحبه-اسحبها	برخی از بحرینی ها میگویند «خذلك سحبه» به جای «دَخِن» که معنایش «از این سیگار بکش»

ضمایر ملکی

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
	مال من	مال من	مال مو	خاص بي	مالي
	مال تو	مال تو	مال تو	خاصٌ بِكَ/خاصٌ بِكِ	مالِك/مالِچ
	مال او	مال او	مال او
	مال ما	مال ما	مال ما	خاصٌ بِنا	مالنا
	مال آنها	مال اینا	مال اینا	خاصٌ بِهم	مال ذيلين
	مال ایشان	مالشان	مالشون	خاصٌ بِهم	مالهُم
	مال آنها	مال اونا	مال اونا	خاصٌ بهؤلاء	مال هذيلين
	عزیزم	عزیزَم	عزیزُم	عزيزي/عزيزتي	عزيزي/عزيزتي
	جانم	جانم	جونُم	عزيزي/عزيزتي	عُمري

صفت (Adjectives)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
	قشنگ است	قشنگه	قشنگن	جميل	حلو/حليو
	بزرگ (بزرگ است)	بزرگ (بزرگه)	گُت (گُتِن)	كبير	عُوْد/عودَه
نو	جديد	جديد	نو	جديد	يديد
	رایگان	رایگان/مُفَت	مُفَت	مجانى	بلاش (یا "مال موفت")
	آهسته/یواش	آهسته/یواش	آهسته	ببطء	آسته
زگرت/چَکَت/زرت	خوشتیپ	شیک	زگِرت	عصري/عصرية	زگِرت	فارسی تهرانی «شیک» (şık) را از ترکی گرفته است
واز/وا/واز/و	باز	باز	و‌از	فتح	فتح
کُلگیره/کُلگیر	بستن	قفل کردن		قفل	قفل	کلمه «کُلگیر» (kolgir) از واژهٔ میان فارسی «کُلگیره» (kolgire) گرفته شده است که معنای مشابهی دارد. اعتقاد بر این است که این کلمه از ریشهٔ ایرانی باستان kar- آمده است، به معنی «بستن» یا «دربستن».
خَشٍن	خوب است	خوبه	خَشٍن/خوبن	جيد	زين/خوش

قیدها (Adverbs)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
اکدا	اينقدر	اينقدر	اينقدر	بهذا الکم	هالگد/هالگده
	اکنون	الآن	حالا	الآن	الحین/الحينه
	هنوز	هنوز	هنوزا	حتى الآن	للحين/للحينه
	بعدن	بَعداً	بعدن	فيما بعد	بعدين

حروف ربط (Conjunctions)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
ایرا (بستکی)؟	زیرا	چون	چون	لأن	لأنه
مَهَر (بستکی)؟	اما	ولی	اما	لكن	لكن

حروف اضافه (Prepositions)

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
برا	بَرای	واسه	سِی	ل	ل
بِ	به	به	سه	ل	ل
در	در	تو	در/تو	في	في
		مال	مال	لـ / خاص بـ	مال

عبارات/جملات مثال

آچُمی	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بوشهری/بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	یادداشت
	برای چه	واسه چی	سِی چه	لماذا؟	حگ شنو/حگ ويش
	برای تو (برات)	واسه تو (واست)	سِی تو (سیت)	لک	حگک/حگچ
	برای او (براش)	واسه او (واسش)	سِی او (سیش)	له	حگه/حگهه
	برای من (برام)	واسه من (واسم)	سِی مو (سیم)	لی	لی
	برای ما (برامون)	واسه ما (واسمون)	سِی ما (سیمون)	لنا	لنه/لينه
	برای ايشان (براشان)	واسه ايشان (واسشان)	سِی ايشون (سيشون)	لهم	لهم/ليهم
	به تو	به تو (بهت)	سه تو (سهت)	لک	لک/ليك
	به او	به او (بهش)	سه او (سهش)	له	له/ليه
	به من	به من (بهم)	سه مو (سِهِم)	لی	لی/ليه
	به ايشان	به ايشان (بهشان)	سه ایشون (سهشون)	لهم	لهم/ليهم
		برو گم شو	برو گم بِشو	اغرب عن وجهي	اذلف/انگلع عن ویهی - یا "روح ول"
زگرت بُدِسِّم/چَکَت بُدیم/زرت بُدِسَم/زرت بُدیم	خوشتیپ شُده‌ام	شیک شُدَم	زگِرت شُدُم	أصبحت عصري/عصرية	صِرت زگِرت	فارسی تهرانی «شیک» (şık) را از ترکی گرفته است
	می خواهید	می خوای؟	می خای؟	ترید؟	تبی؟
	چه هست	چه هست	چه هست	ماذا یحصل	شهست/وش هست
	چه به تو است؟	چِتًه	چِتن/چِتو	ماذا بك	شفيك/ويش فيك
	این چی است	این چیه	چنن این/این چین	ما هذا	هذي شنو/هاده ويشو
	شرمنده ام	خجالت میکشَم	شر میکنُم	أنا أشعر بالعار	استِحي
	حال من خوب نیست	حالَم خوب نیست	حالٌم خوب نی	لا أشعر أني بخير	حالتي مو زينه
گوه مخو	حرف نزن	حرف نزن	حرف نزن	لا تتكلم-تتكلمين	لا تتكلم-ين/لا تهدر-ين
گوه خردای	دروغ میگوید	دروغ میگه	دروغ میگه	يكذب	يچذب
گوه ادو	هیچ چیز نمی داند	هیچى بلد نیست	هیچى بلد نی	لا يعرف شيئا	ما يعرف شي
	متوجه نمی‌شود	متوجه نمیشه	نمیفهمه	لا يفهم-لا تفهم	ما يفهم
گوهش اسه مو واموده	سهم من كمه	سهمَم كمه	سهمُم مو كمن	نصيبي قليل	نصيبي قليل/گلیل
اسه گوه خشه	مفید نیست	بدرد نمیخوره		غير مفيد	بدون فايده
شتك لی	آن را خراب کرده	خرابش كرده	خرابش كرده	دمره-دمرها	خربه-خربها
هیچ گهی نی	خیلی ضعیف است	خیلى ضعیفه	خیلى ضعیفن	انها ضعيفة جدا	وايد ضعيف/ضعيفه
گوه اشه	فقیر است	فقیره	فقیرن	فقير	فقير
		چه کار داری			اشكارك/اشكارچ
چِه کِرداش؟	چه کار می‌کنی؟	چیکار میکنی؟	چه کار می‌کنی؟	ماذا تفعل؟	شتسوي؟/شتسوين؟
تَوو،اُتنِ اَوو		آوردی؟نیاوردی؟
کُ چو		کجا رفت
	چه هست	چه هست	چه هست	ماذا یحصل	شهست/وش هست
خَشِش؟	خوب هستی؟	خوبی؟	خشی/خوبی؟
اُشنا فَمی چُنگ بُکُن، اِرانِ اَفِک کَت کِه اُ چی اَ خونَه ی دامونِ اُشتُری	او نمی دانست چه کند، ناگهان فکر کرد که می تواند به خانه شتر برود	او نمی‌دونست چیکار کنه، یهو فکر کرد که می‌تونه بره خونه شتر.		لم يكن يعرف ماذا يفعل، فجأة فكر أنه يستطيع الذهاب إلى بيت الجمل.

Vocabulary

Pronouns

English	Achomi	Kurdish	New Persian
I/me	اُم, om	Kurmanji: mi / min	Standard Farsi: من, romanized: man Bushehri Farsi: مو, romanized: mo
You	اُت, ot	Kurmanji: tu / te	Standard Farsi: تو, romanized: toe
He/she	اُش, osh	Kurmanji: wi	Standard Farsi: او, romanized: ou
We	مُ, mo	Kurmanji: me	Standard Farsi: ما, romanized: ma
You (plural)	تُ, to	Kurmanji: we	Standard Farsi: شما, romanized: shoma
They	شُ, sho	Kurmanji: wan	Standard Farsi: آنها, romanized: aneha Tehrani/Iranian Farsi: اینا, romanized: ena

Grammatical features

Past tense verbs

First type

To make simple past verbs

The ids (om / ot / osh / mo / to / sho) + The simple past root of the first type.

Example:

English	Achomi	Kurdish	New Persian
I told	اُم گُت, om got	Kurmanji: مِن گُت, romanized: Min got Sorani: گوتم, romanized: got am	Standard Farsi: گفتم/من گفتَم, romanized: goftam/man goftam
He/she won	اُش بو, Osh bu	Kurmanji: Wî/wê qezenc kir Sorani: ئەو سەرکەوت, romanized: iew serkewt	Standard Farsi: او برنده شد, romanized: o barandeh shod
You ate (plural)	تُ خا, To kha	Kurmanji: تی خوار, romanized: Te xwar Sorani: تون خوارن, romanized: to xwardnt xward	Standard Farsi: شما خورده اید, romanized: shma khordeh id Tehrani/Iranian Farsi: شما خوردین, romanized: shoma khorden

Second type

The root of the past simple second type + ids (em / esh / ruleless / am / ee / en)

Example:

English	Achomi	Kurdish	New Persian
Went (I)	چِد اِم, Ched em	Kurmanji: çûm	Standard Farsi: رفته‌ام, romanized: raftah-am Tehrani/Iranian Farsi: رفتَم, romanized: raftam Bushehri Farsi: رفتُم, romanized: raftom
Went (you)	چِد اِش, Ched esh	Kurmanji: çûyî	Standard Farsi: رفتی, romanized: rafti
Went (she/he)	چو, Chu	Kurmanji: çû	Standard Farsi: رفت, romanized: raft
Went (we)	چِد اَم, Ched am	Kurmanji: çûn	Standard Farsi: رفتیم, romanized: raftim
Went (you-plural)	چِد ای, Ched ee	Kurmanji: çûyî	Standard Farsi: رفته اید, romanized: rafteh id Tehrani/Iranian Farsi: رفتین, romanized: rafteen
Went (they)	چِد اِن, Ched en	Kurmanji: çûn	Standard Farsi: رفتند, romanized: raftand Tehrani/Iranian Farsi: رفتن, romanized: raftan

And...

Ergativity

To create an ergative verb in past tense we can use the verb root plus its proper prefix.

For example, in Achomi, the root for the verb "to tell" is "got" (gota equals "tell").

English	Achomi	Kurdish	New Persian
I told	اُم گُت, om got	Kurmanji: mi/min got	Standard Farsi: گفتم/من گفتم, romanized: goftam/man goftam
You told	اُت گُت, ot got	Kurmanji: tu/te got	Standard Farsi: شما گفتید, romanized: shma goftid Tehrani/Iranian Farsi: تو گفتی, romanized: to gofti
He/she told	اُش گُت, osh got	Kurmanji: wi got	Standard Farsi: او گفت, romanized: o goft
We told	مُ گُت, mo got	Kurmanji: me got	Standard Farsi: گفتیم/ما گفتیم, romanized: goftim/ma goftim
You (plural) told	تُ گُت, to got	Kurmanji: we got	Standard Farsi: شما گفتید, romanized: shoma goftid Tehrani/Iranian Farsi: شما گفتید, romanized: shoma gofteen
They told	شُ گُت, sho got	Kurmanji: wan got	Standard Farsi: گفتند/آنها گفتند, romanized: goftand/aneya goftand Tehrani/Iranian Farsi: گفتن/اینا گفتن, romanized: goftan/ena goftan

Another example: "deda" means "see," and "dee" Kurdish (Deed or dee) is the root verb. So:

English	Achomi	Kurdish	New Persian
I saw	اُم دِی, om dee	Kurmanji: mi/min deed/dee	Standard Farsi: دیدم/من دیدم, romanized: didam/man didam
You saw	اُت دِی, ot dee	Kurmanji: tu/te dee	Standard Farsi: دیدی/شما دیدید, romanized: didi/shoma didid
He/she saw	اُش دِی, osh dee	Kurmanji: wi dee
We saw	مُ دِی, mo dee	Kurmanji: me dee
You (plural) saw	تُ دِی, to dee	Kurmanji: we dee
They saw	شُ دِی, sho dee	Kurmanji: wan dee

Simple present

To create a simple present or continued present tense of a transitive verb, here's another example:

English	Achomi	Kurdish (Karmanji)	New Persian
I am telling...	اَ گُت اِم, a got a'em	Ez dibêjim...	Standard Farsi: دارم میگم..., romanized: daram migam
You are telling...	اَ گُت اِش, a got a'esh	Tu dibêjî...	Standard Farsi: تو داری میگی..., romanized: to dari migi
He/she is telling...	اَ گُت اَی, a got ay	Ew dibêje ...	Standard Farsi: داره میگه..., romanized: dareh migeh... Bushehri Farsi: هاسی میگه..., romanized: hasey migah
We are telling	اَ گُت اَم, a got a'am	Em dibêjin	Standard Farsi: داریم می گوییم, romanized: darim mi guyim Tehrani/Iranian Farsi: داریم میگیم, romanized: darim mi gim Bushehri Farsi: هاسی/هاسیم میگیم..., romanized: hasey\hasim migim
You (pl) are telling...	اَ گُت اِی, a got ee	Tu dibêjî	Standard Farsi: شما می گویید, romanized: shma mi guyid Tehrani/Iranian Farsi: شما میگین, romanized: shma migin
They are telling...	اَ گُت اِن, a got a'en	Ew dibêjin ...	Standard Farsi: دارند می گویند, romanized: darand mi guyand Tehrani/Iranian Farsi: دارن میگن, romanized: daran mi gan

For the verb "see" ("deda"):

adead'em, adeda'esh, adeaday,...

Sentences

Source Material

English	Achomi	New Persian
The fox said: I don’t need it, I have a home already.	ریبای اُش گُت: مَم نای خونَه مِن	فارسی (معیار): روباه گفت: من نیازی ندارم، من خانه‌ای دارم. فارسی (بوشهری): روباه گفت: مو نیازی ندارُم، مو خونه‌ای دارُم. فارسی (تهرانی): روباه گفت: من نیازی ندارم، خونه دارم.
He didn’t know what to do, he thought he could go to the aunt camel’s house.	اُشنا فَمی چُنگ بُکُن اِران فِک کَت اُچی اَ خونَه‌ی دامونِ اُشتُری	فارسی (معیار): او نمی‌دانست چه کار کند، فکر کرد می‌تواند برود به خانه‌ی خاله شتر فارسی (تهرانی): اون نمی‌دونست چی کار کنه، فکر کرد می‌تونه بره خونه‌ی خاله شتر
The aunt camel opened the door, he/she said: where did you come from?	دامون اُشتُری در واز اُشکی، اوی گُت: از کَ هُندش	فارسی (معیار): خاله شتر در را باز کرد، او گفت: از کجا آمدی؟