User:Kurrikula/sandbox/kurrikula e arsimit shqiptar

New article name goes here new article content ...

External links

• www.example.com

1.1Statusi i dokumentitKorniza Kurrikularee arsimit parashkollor,ka statusin e dokumentit politik, me fuqi gjithëkombëtare. Nga ky dokumentrrjedhintë gjithë dokumentet etjerë,që përmbushin qëllimin e mirërritjes1dhe të edukimit të fëmijës në moshat 3-6 vjeç. Korniza Kurrikularee arsimit parashkollor rrjedh dhe përmbush frymën e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe përmbajtjen e Ligjit për Arsimin Parauniversitar2. Dokumenti në fjalë,përcjell fuqi kushtetuese në aspektin politik, social, akademik. Kjo,e bën këtë dokument të detyrueshëm për t’u përmbushur nga: institucionet e arsimit parashkollor, ekspertët e arsimit,që ushtrojnë dijen e tyre në këtë sistem shkollimi, stafet profesionale që përcjellin mirërritje dhe edukim në sistemin parashkollor, institucionet rajonale dhe vendore që përthyejnë frymën e këtij dokumenti nëobjektiva vendorë.Korniza Kurrikularee Arsimit Parashkollor është në rezonancë të plotë me kurrikulën në arsimin e detyruar. Dokumenti është i konceptuar,duke iu referuar dimensioneve themelore në mirërritje dhe edukim të fëmijës në grupmoshat 3-6 vjeç:a.Respektim i individualitetit të fëmijës.b.Gjithëpërfshirje e fëmijës përtej çdo lloj paragjykimi.c.Diversitet kulturor si fakt dhe si vlerë.d.Dimension gjinor përtej stereotipisë.1.2Korniza Kurrikulare si koncept përmbajtësor dhe teorikKurrikula, është një sistem i integruar i elementeve me synime arsimore, qëorientojnë dhe mundësojnë zbatimin në sistem të politikave arsimore dhe administrative, në përshtatje me realitetet shoqërore, historike, ekonomike e kulturore të një vendi. 1Ky cikël shkollimi ka fokus mirërritjen dhe edukimin njëkohësisht.2Referuar Ligjit të Arsimit Parauniversitar: “Institucion arsimor”ështëkopshti ose shkolla.KORNIZA KURRIKULARE –DOKUMENT POLITIK, AKADEMIK DHE PROCEDURAL 9Kurrikula,është dokument i shkruar nga ekspertë dhe i konsultuar me grupe të ndryshme interesi që e zbatojnë kurrikulën në terrenin e së përditshmes në institucionet parashkollore.Ky dokument {Korniza Kurrikulare}, i referohet teorive më të njohura të zhvillimit të fëmijës, të cilat janë të konfirmuara; përshkruan besimet e ekspertëve që hartojnë dokumente të këtij niveli; përcakton procedurat që përmbushin përmbajtjen e dokumentit; liston metodologjitë më të njohura që përmbushin kurrikulën; përcakton fushat e të nxënit, kompetencat, instrumentet e vlerësimit, materialet dhe burimet që përdoren për të ndihmuar fëmijën të arrijë qëllimet e vendosura.Në kurrikul, përcaktohet se çfarë duhet të dinë dhe çfarë duhet të jenë në gjendje tëbëjnë fëmijët e grupmoshës 3-6 vjeç;.cilat vleraeqëndrime duhen kultivuar;si duhen aftësuar ata për bashkëjetesë e tolerancëme njëri-tjetrin, por jo vetëm;si mund të japin ndihmesë në mënyrë aktive për mirëqenien shoqërore dhe vetjake. Kurrikula,konfirmon nevojën që në moshën parashkollore, aftësitë e fëmijëve duhet t’i drejtohen të nxënit të pavarur, zgjidhjes së problemeve, si dhe zhvillimit të mendimit kritik,përgjegjësive për vetenepër të tjerët. Këto aftësi dhe të tjera lidhen sot me konceptin e kompetencave për të nxënit gjatë gjithë jetës,të cilat mundësojnë përgatitjen e individëve për pjesëmarrje cilësore dhe aktive nëshoqëri.Në këtë dokument janë parashtruar:−Qëllimi i arsimit parashkollor, si pjesëeqëllimit të përgjithshëm të arsimit parauniversitar;−Parimet e përgjithshme,mbi të cilat ndërtohet zhvillimi dhe zbatimi i kurrikulës;−Kompetencat kyçe,që fitohen nga fëmijët e moshës 3-6 vjeç; −Standardet,fushat e të nxënit dhe rezultatet e të nxënit për secilën fushë;−Veçoritëe të mësuarit dhe kontekstualizimi në moshën parashkollore;−Instrumentet e vlerësimit të zhvillimit të fëmijëve 3-6 vjeçarë;−Dokumentet kurrikulare që e shoqërojnë. 101.3Koherenca me Kornizën e Arsimit Parauniversitarsi detyrim dhe si faktKoherencatnë problematikë, procedurë, fusha të nxëni dhe kompetenca kyçe janë konsideruar nga ekipet e ekspertëve, si detyrim dhe si metodologji mbi të cilën është prodhuar Korniza Kurrikulare. Dokumenti,është prodhur në respekt të faktit,se: Reforma Kurrikulare e Arsimit Parauniversitar, do të ishte e paplotë dhe e vështirë për t’u realizuar nëse nuk do të prodhohej Korniza e Arsimit Parashkollor, stad “substancial” edukimi, që përgatit fëmijën parashkollor3në procesin e integrimit në stadet e mëtejshme të shkollimit. 1.4Korniza Kurrikulare -dokumenti më i rëndësishëmnëaspektin proceduralKorniza Kurrikulare e Arsimit Parashkollor është një dokument shumë i rëndësishëm përsa i përket aspektit procedural sepse ky dokument:-Liston udhëzimet kryesore për qëllimin final në mbyllje të ciklit moshor, brendinë, mënyrat e nxënies dhe arritjet e fëmijëve parashkollorë. -Orienton faktorët dhe aktorët arsimorë, palëte interesuara për aspektet kryesore të kurrikulës, sipas një itinerari të mirëpërcaktuar.1.5Korniza Kurrikulare -dokumenti më i rëndësishëm në aspektin akademik:Korniza Kurrikulare,për moshën 3-6 vjeç, merr në konsideratë teoritë e konfirmuara të zhvillimit dhe të të nxënit për këtë grupmoshëtë cilat i japin rëndësi të veçantë aspektit akademik që ato përcjellin. Mbi këtë bazë, janë prodhuar Standardet e Zhvillimit dhe të të Nxënit, janë listuar fushat e të nxënit, është përcaktuar mjedisii të nxënit,është konfirmuar domosdoshmëria e partneritetit me familjen, si dhe janë përcaktuar kriteret me të cilat realizohet vlerësimiizhvillimit dhe iarritjeve të fëmijëve parashkollorë. 3Parashkollori, është term me të cilin operohet nëgrupmoshën 3-6 vjeç, atëherëkur fëmija frekuenton Institucionin parashkollor–kopshtin. Dokumenti operon me termin fëmijë parashkollor, referuar konteksit ku bëhet parashtrimi. 111.6Arsimi parashkollor –KonteksiArsimi parashkollor përmbushet brenda kontekstit socio-kulturor amë, në respekt të frymës globale të edukimit. Ai ireferohet traditës më pozitive,që është “konservuar” ndër dekada në sistemin tonë parashkollor. Po kështu, merr parasyshmodelet e konfirmuara në nivel europian,dhe mëtej,si “Montesori”,“Rexho Emilia”e“Hap pas Hapi” të cilat janë konfirmuar edhe në kontekstin tonë socio-kulturor e edukativ. 1.7Rezultatet e pritshme në përfundim të arsimit parashkollorNë përfundim të ciklit të edukimit të arsimit parashkollor,fëmija3-6 vjeç pritet të ketëzhvilluar sjellje, reagime, veprimeqë dëshmojnë se ai/ajo:−njeh dhe kupton veten dhe të tjerët përreth; −kupton dhe pranon atë që është ndrysheosee ngjashme tek objektet, bashkëmoshatarëtetj;−krijon një sjellje modeste,përmes së cilëspërcjelltolerancë, mirëkuptim, bashkëpunim etj.;−shpreh ndjenjat vetjake dhe dallon mënyrat e shprehjes së tyrenga tëtjerët;−përdor gjuhën amë,për të shprehur ndjenjat dhe mendimet e veta;−zotëron shprehi të thjeshta komunikuese dhe artistike;−përdor njohuri të thjeshta në jetën e përditshme;−kujdeset në mënyrë të pavarur për higjienën vetjake dhe të mjedisit përreth.1.8Struktura -Organizimi i kurrikulës nëniveleKurrikula e arsimit parashkollor ështëeorganizuar nënivele. Secili niveli referohetkarakteristikavetëpërbashkëta,tëc i l a t s h o qër o j nëproceset e zhvillimittëfëmijëve.Nivelet,shërbejnë si pika referimi përpërcaktiminekompetencavekryesore,tëc i l a t duhenzotëruar respektivisht për secilin nivel.Organizimiikurrikulësnë nivele mundëson:−respektiminekarakteristikavetëzhvillimit tëfëmijëvegjatëfëmijërisësëhershme,meqëllimpërcaktimin ep r o c e d u r a v especifikedhetëkompetencave,qëduhenzotëruarprej tyre; 12−respektimin e ritmeve individuale qëparaqet çdo fëmijëdrejt zotërimit të kompetencave të detajuara,në çdo niveltë kurrikulës;−fleksibilitetnëplanifikimindheorganizimineproceduravemësimore-edukativenëpërmjetzgjerimittëciklittëplanifikimitnganjëvitshkollornëdydhe treviteshkollore;−përgatitjen e udhëzimevetë detajuarapër organizimin e punës mësimore-edukativesipasniveleve, duke theksuar fleksibilitetin e regjimit ditor, metodat aktive tëtënxënit, ndërthurjen e llojeve tëndryshme tëveprimtarive mësimore, argëtuese, çlodhëse;vëzhgimin, matjendhe vlerësimin e zhvillimit tëfëmijëve.−forciminellogaridhëniessëinstitucionit arsimordhetë autoritetevevendoretëarsimitpërcilësinëearsimitqëofrohetnësecilinnivel.1.8.1Edukiminë fëmijërinë e hershme–Niveli 0Ky edukim përfshinperiudhënprejlindjes së fëmijësderinëmoshën 5 vjeçare, gjatë së cilësfëmijëtmbështeten:−në zhvilliminepërgjithshëm individual;−në zhvillimineaftësivepërtëkomunikuarnëgjuhënamtare,nëpërmjetveprimtarivetëcilat ndihmojnëshqiptiminedrejtëtëfjalëve,pasuriminefjaloritdheushtrimineaftësisëpërtëdëgjuartëtjerët;−në zhvillimin fizik dhe ushtrimin e koordinimit të lëvizjeve trupore, zhvillimin e forcës, të ekuilibrit, zhvillimin e muskujve të vegjël, koordinimin sy-dorë dhe aftësimin e manipulimit me objekte të ndryshme të përdorimit ditor;−në rritjen dhe zhvillimin gradualpërveten,përtëtjerëtdhepërmjedisinqëirrethon; −në zhvillimineaftësivepërtërespektuarrregullat,përtëdalluarsjelljen e drejtëdhe tëgabuar. 13−nënxitjenpërt’upërfshirënëveprimtaripraktike,përt ë d a l l u a r dhevlerësuarrreziqet, sidhepërtërespektuarrregullatelementaretëhigjienësetësigurisë.1.8.2Niveli I -Përvetësim themelorKy nivel i korrespondon klasëspërgatitore(mosha5-6 vjeç),klasësIdheklasësII.Nëkëtënivel,qëllimshëm organizohetdhe nxitet tëmësuaritkonkret, nëpërmjet situatave praktike të të nxënit.Fëmija parashkollororientohet drejt tënxënitsistematikdhe të qëndrueshëm. I gjithëprocesi i tënxënit mësimor-edukativpërqendrohetnë:−njohjendhetëkuptuaritetëdrejtave,detyravedhepërgjegjësivenëgrup,nëkopsht, nëfamilje;−përvetësimineelementevethemeloretëleximite shkrimitnëgjuhënamtare;−përvetësimineelementevethemeloretëllogaritjevenumerike;−hulumtiminemjedisitfizik dhe natyrornëmënyrësistematike;−përmbushjenedetyravetëcaktuarapërkundrejt afatevekohore