Jump to content

User:Elonizm/sandbox

From Wikipedia, the free encyclopedia
Postsovet ölkələri: 1.  Armenia • 2.  Azerbaijan • 3.  Belarus • 4.  Estonia • 5.  Georgia • 6.  Kazakhstan • 7.  Kyrgyzstan • 8.  Latvia • 9.  Lithuania • 10.  Moldova • 11.  Russia • 12.  Tajikistan • 13.  Turkmenistan • 14.  Ukraine • 15.  Uzbekistan

Postsovet ölkələri — həmçinin keçmiş SSRİ kimi də tanınan[1] Sovet İttifaqına daxil olmuş 15 dövlətdir.

Rusiya Soyuq müharibədən sonra SSRİ-nin beynəlxalq səviyyədə tanınmış əsas de-fakto varisidir; Ukrayna isə qanunla həm Ukrayna SSR-in, həm də Sovet İttifaqının keçmiş sovet mülkləri üzərində mübahisəli qalan varisi olduğunu bəyan etmişdir.[2][3][4]

Üç Baltikyanı dövlət olan Estoniya, Latviya və Litva 1990-cı ilin mart və may ayları arasında müstəqilliklərini bərpa etdiklərini elan edərək SSRİ-dən ayrılan ilk dövlətlər oldular və 1940-cı ildə Sovet İttifaqına ilhaq edilməzdən əvvəl mövcud olan orijinal dövlətlərin davamlılığını iddia etdilər.[5][6] Qalan 12 respublikanın hamısı sonradan ayrıldı, onların hamısı Müstəqil Dövlətlər Birliyinə (MDB), əksəriyyəti isə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) qoşuldu. Bunun əksinə olaraq, Baltikyanı ölkələr diqqəti Avropa İttifaqına (Aİ) və NATO-ya üzv olmağa yönəldirdilər.[7] Aİ rəsmiləri Aİ və postsovet ölkələri arasında Assosiasiya Sazişlərinin vacibliyini vurğuladılar.[8][9]

Keçmiş SSRİ ərazisində müxtəlif dərəcədə tanınması mübahisəli olan bir neçə dövlət mövcuddur: Şərqi Moldovada Dnestryanı, Gürcüstanın şimalında Abxaziya və Cənubi Osetiya və Azərbaycanın cənub-qərbində Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası. Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasından başqa bu tanınmamış dövlətlərin hamısı Rusiyanın silahlı dəstəyindən və maliyyə yardımından asılıdır. Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası Ermənistana de-fakto səviyyədə inteqrasiya olunub və o, Rusiya ilə də sıx əməkdaşlıq edir.

Böyük ölçüdə tanınmamış Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Krım 2014-cü ilin martında bir həftə müstəqillik iddiası irəli sürdü[10] və Ukraynanın şərqindəki tanınmamış Rusiyanın nəzarətində olan Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikası Rusiya ilhaqından əvvəl 2014-cü ildən 2022-ci ilə qədər müstəqillik iddiasında idi.

Siyahı

[edit]

15 dövlət dörd subregiona bölünə bilər. Hal-hazırda beynəlxalq səviyyədə tanınmayan bir neçə faktiki müstəqil dövlətlər bu siyahıya daxil edilməyib (aşağıda oxuyun: Separatçı münaqişələr).

Subregion Ölkə Rəmzlər Paytaxt İdarə forması Müstəqillik Ərazi[11] Əhali Etnik çoxluq, faizlə Əhalinin sıxlığı Qeydlər
Gerb Bayraq km2 mi2 1989 indi nəfər/km2 nəfər/mi2
Mərkəzi Asiya Qazaxıstan
(Qazaxıstan Respublikası) 		Astana Unitar dominant partiyalı prezidentli respublika 16 dekabr 1991 2,724,900 1,052,090 19,824,172 39.7% Increase 69.6% 7 18 [12][13]
Qırğızıstan
(Qırğızıstan Respublikası) 		Bişkek Unitar prezidentli respublika 31 avqust 1991 199,945 77,199 6,663,000 52.4% Increase 73.8% 33 85 [14][15]
Tacikistan
(Tacikistan Respublikası) 		Düşənbə Diktatorluq altında unitar prezidentli respublika 9 sentyabr 1991 143,100 55,251 9,506,000 62.3% Increase 84.3% 64 166 [16][17]
Türkmənistan
(Türkmənistan Respublikası) 		Aşqabad İrsi diktatorluq altında unitar prezidentli respublika 27 oktyabr 1991 491,210 189,657 6,431,000 72.0% Increase 85.6% 11 28 [18][19]
Özbəkistan
(Özbəkistan Respublikası) 		Daşkənd Unitar prezidentli respublika 31 avqust 1991 444,103 171,469 36,130,158 71.4% Increase 84.4% 76 197 [16][20]
Ümumilikdə Mərkəzi Asiya 4,003,258 1,545,667 76,350,229 59.6% Increase 79.5% 38.2 99
Şərqi Avropa Belarus
(Belarus Respublikası) 		Minsk Diktatorluq altında unitar prezidentli respublika 25 avqust 1991 207,600 80,155 9,255,524 77.9% Increase 84.9% 46 119 [21][22]
Moldova
(Moldova Respublikası) 		Chișinău Unitar parlamentli respublika 27 avqust 1991 33,843 13,067 2,597,100 64.5% Increase 75.1% 79 205 [23][24]
Rusiya
(Rusiya Federasiyası) 		Moskva Diktatorluq altında federal yarı prezidentli respublika 12 dekabr 1991 17,098,242 6,601,668 146,171,015 81.5% Decrease 77.7% 9 23 [25][26][27][28]
Ukrayna Kyev Unitar yarı prezidentli respublika 24 avqust 1991 603,700 233,090 41,383,182 72.7% Increase 77.5% 72 186 [29][30]
Ümumilikdə Şərqi Avropa 17,943,385 6,927,980 199,500,942 74.2% Increase 78.8% 51.5 133
Baltikyanı Estoniya
(Estoniya Respublikası) 		Tallin Unitar parlamentli respublika 8 may 1990 45,339 17,505 1,331,796 61.5% Increase 69.4% 29 75 [31][32]
Latviya
(Latviya Respublikası) 		Riqa Unitar parlamentli respublika 4 may 1990 64,562 24,928 1,882,200 52.0% Increase 63.0% 30 78 [16][33]
Litva
(Litva Respublikası) 		Vilnus Unitar yarı prezidentli respublika 11 mart 1990 65,300 25,212 2,859,718 79.6% Increase 84.6% 43 111 [16][34]
Ümumilikdə Baltikyanı 175,201 67,645 5,998,274 64.4% Increase 72.0% 34 88
Cənubi Qafqaz Ermənistan
(Ermənistan Respublikası) 		İrəvan Unitar parlamentli respublika 23 sentyabr 1991 29,743 11,484 2,976,800 93.3% Increase 98.1% 100 259 [35][36]
Azərbaycan
(Azərbaycan Respublikası) 		Bakı İrsi diktatorluq altında unitar yarı prezidentli respublika 30 avqust 1991 86,600 33,436 10,127,145 82.7% Increase 91.6% 115 298 [37][38]
Gürcüstan
(Gürcüstan Respublikası) 		Tbilisi Unitar parlamentli respublika 9 aprel 1991 69,700 26,911 3,688,600 70.1% Increase 86.8% 53 137 [16][39]
Ümumilikdə Cənubi Qafqaz 186,043 71,832 16,831,069 82.0% Increase 92.2% 89.3 231
Ümumilikdə keçmiş SSRİ 22,307,815 8,613,096 296,582,638 50.6% Decrease 44.5% 9 23 [40]

Hazırkı liderlər

[edit]

Dövlət başçıları

[edit]

Hökumət başçıları

[edit]

İqtisadiyyat

[edit]

İstinadlar

[edit]
  1. ^ "Managing Conflict in the Former Soviet Union: Russian and American Perspectives". harvard.edu. 30 October 1997. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 2 December 2015.
  2. ^ On Legal Succession of Ukraine, Articles 7 and 8.
  3. ^ "Про правонаступництво України". Zakon.rada.gov.ua. Retrieved 21 February 2022.
  4. ^ "Раздел СССР. РФ обсудит нулевой вариант долгов СССР, если Украина компенсирует $20 млрд долга‏". Korrespondent.net.
  5. ^ Van Elsuwege, Peter (2008). From Soviet Republics to Eu Member States: A Legal and Political Assessment of the Baltic States' Accession to the EU. Studies in EU External Relations. Vol. 1. BRILL. p. xxii. ISBN 9789004169456.
  6. ^ Smith, David James (2001). Estonia. Routledge. p. 20. ISBN 978-0-415-26728-1.
  7. ^ Lane, David (December 2007). "Post-Communist States and the European Union". Journal of Communist Studies and Transition Politics. 23 (4): 461–477. doi:10.1080/13523270701674558. ISSN 1352-3279.
  8. ^ Moga, Teodor Lucian; Alexeev, Denis (2013). "Post-Soviet States Between Russia and the EU: Reviving Geopolitical Competition? A Dual Perspective" (PDF). Connections. 13 (1): 41–52. doi:10.11610/Connections.13.1.03. JSTOR 26326349 – via JSTOR.
  9. ^ Jozwiak, Rikard (2019-04-05). "EU, Ex-Soviet Republics To Extend Partnership Beyond 2020". Radio Free Europe/Radio Liberty. Retrieved 2021-08-10.
  10. ^ Danilova, Maria; Dahlburg, John-Thor (2014-03-17). "Crimea declares independence". The Boston Globe. Associated Press. Retrieved 2021-08-10.
  11. ^ Area includes land and water.
  12. ^ Population data as of February 1, 2014
  13. ^ "The Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan : Latest data". Archived from the original on 1 August 2013. Retrieved 5 March 2022.
  14. ^ Population data as of 2015
  15. ^ "Official estimate". Stat.kg. Retrieved 5 March 2022.
  16. ^ a b c d e Population data as of January 1, 2014
  17. ^ "Statistical Agency under President of the Republic of Tajikistan". March 6, 2012. Archived from the original on 2012-03-06.
  18. ^ Population data as of July 1, 2013
  19. ^ UN estimate
  20. ^ "Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике - Демографические данные". Archived from the original on 23 July 2014.
  21. ^ Population data as of July 1, 2014
  22. ^ "Demographic situation in Half-Year 2014". July 29, 2014. Archived from the original on 2014-07-29.
  23. ^ Population data as of January 1, 2017
  24. ^ Statistică, Biroul Naţional de. "// Populaţia și procesele demografice". statistica.gov.md.
  25. ^ The Russian Federation technically achieved de facto independence from the Soviet Union after ratifying the Belavezha Accords. After the Almaty protocol, the RF took over the Soviet Union's UN membership.
  26. ^ Population data as of January 1, 2018
  27. ^ "Official estimate". Gks.ru. Archived from the original (XLS) on 17 March 2018. Retrieved 5 March 2022.
  28. ^ Includes the Republic of Crimea and Sevastopol, claimed by Ukraine
  29. ^ Population data as of April 1, 2014
  30. ^ "Population as of April 1, 2014. Average annual populations January-March 2014". Ukrstat.gov.ua.
  31. ^ Population data as of January 1, 2015
  32. ^ "Official estimate". Stat.ee. Archived from the original on 23 November 2012. Retrieved 5 March 2022.
  33. ^ "Population - Key Indicators | Latvijas statistika". June 28, 2013. Archived from the original on 2013-06-28.
  34. ^ "Number of persons by month - Database of Indicators - data and statistics". August 19, 2010. Archived from the original on 2010-08-19.
  35. ^ Population data as of 2012
  36. ^ "Feedback / Statistical Committee of the Republic of Armenia". Armstat.am. Retrieved 5 March 2022.
  37. ^ Population data as of December 31, 2013
  38. ^ Samadov, Anar. "2013-cü ildə ölkənin iqtisadi və sosial inkişafının makroiqtisadi göstəriciləri". Stat.gov.az. Retrieved 5 March 2022.
  39. ^ "საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური". Geostat.ge.
  40. ^ Frank Lorimer. "The Population of the Soviet Union : History and Prospects" (PDF). Marxists.org. Retrieved 5 March 2022.
  41. ^ a b Holds both presidency and executive powers as the Prime Minister of Turkmenistan role was abolished.

Xarici keçidlər

[edit]
Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Elonizm/sandbox&oldid=1171871706"