Polski: Języki kazań odzwierciedlające te używane przez większość parafian poszczególnych parafii rzymsko-katolickich na Śląsku Cieszyńskim w wieku XVII, na podstawie poreformacyjnych raportów sporządzonych przez niemieckich wizytatorów biskupich z Wrocławia. Są o tyle wiarygodne, że nie ukrywają nawet wstydliwych faktów z prywatnego życia księży. O tyle ciekawe, że zostały sporządzone na długo przed XIX-wiecznymi wzmożonymi migracjami robotników z Galicji do zagłębia karwińskiego, czy urzędników z Czech i krajów niemieckojęzycznych, jak również przed działalnością tzw. budzicieli narodowych jak Paweł Stalmach. W dobie XIX-wiecznych konfliktów narodowościowych powoływano się głównie na wyniki spisów z lat 1880/1910. Raporty z wizytacji pokazują podobne do nich stosunki językowe, z ciekawymi różnicami, np. w Szonowie, Gnojniku i Trzycieżu w 17. wieku kazania były po morawsku/czesku a w poł. 19. wieku po polsku. Nie pokrywają się one z granicami dekanatów (np. Bludowice w dekanacie frydeckim były polskojęzyczne). Parafie obejmowały oczywiście więcej miejscowości, co nie zostało oznaczone na mapie, przez przypadek pominąłem niektóre parafie jak Dębowiec. Prawdopodobnie można mapę rozwinąć analizując szczegółowiej wspomniane raporty do poziomu tej mapy (Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.), opracowanej na tych samych źródłach.

• żółty - morawski/czeski,
• czerwony - polski (w miejscowej odmianie),
• niebieski - niemiecki
• szachowany - mieszany polski/niemiecki

Synteza z rozdziału Mieszkańcy Księstwa" (s. 177-196) w: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). pl:Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011. ISBN 978-83-926929-5-9.

Tło: File:Cieszyn, Mapy i plany - fotopolska.eu (22589).jpg