Nederlands: De vlag is afkomstig van een Fanti Asafo compagnie uit Ghana. Hoofdthema van de Asafo vlag is bijna altijd de verbeelding van de macht en glorie van de compagnie. Vaak ten koste van een rivaliserende groep uitgebeeld. Er zijn meerdere manieren waarop deze provocerende beelden kunnen worden weergegeven. Ten eerste expliciet door het verbeelden van historische gevechten en de overwinningen van de compagnie. Ten tweede subtieler door de compagnie te laten symboliseren door een dier, een mythologisch wezen of een Europees symbool van macht en kracht. Tot slot kan men kiezen voor de uitbeelding van spreekwoorden die 'de ander' moet waarschuwen, provoceren of intimideren. Bij deze vlag lijkt gekozen te zijn voor een combinatie van de tweede en laatste methode. De luipaard wordt bewonderd en gevreesd om zijn specifieke roofdier eigenschappen: stoutmoedigheid, lef en moed (Zbikowski 1995: 64). Hij staat voor de macht en kracht van de compagnie (Adler 1992: 68). Rivalen worden verbeeld als vissen. Hier wordt de vis slachtoffer van de vogel, een hoornraaf of een reiger. Tegelijkertijd verbeeld deze scene een spreekwoord. De vogel slikt de vis namelijk verkeerd om in (met de staart eerst). Dit suggereert dat de eigenaren van de vlag in staat zijn de moeilijkste en voor anderen onmogelijke zaken te volbrengen (Adler: 54). Güse (1995: afb. 29) interpreteert deze scène net iets anders. De manier waarop de vogel zijn buit vangt, vanuit een voor de vis onbevattelijke en daardoor verrassende hoek, onderstreept de onberekenbaarheid van de compagnie. De asymmetrische beeldcompositie is kenmerkend voor de Asafo vlaggen.

De Asafo

De krijgergroepen van de Fanti worden in het kort met de term Asafo aangeduid. 'sa' betekent 'oorlog' en 'fo' betekent 'mensen' (Heymer 1993: 39). Al voor de komst van de Europeanen bestonden de lokale krijgergroepen uit mannen die strikt opgeleid waren in de krijgskunsten. De Europese aanwezigheid in Ghana had echter grote invloed op de samenstelling van deze groepen. Zo namen zij de strakke militaire organisatie over en adopteerden het uiterlijk vertoon van uniformen, vlaggen en vaandels. Ook duidden ze zichzelf nu aan met de militaire term 'compagnie', dat letterlijk betekent: '(mil) onderafdeling van een bataljon onder een kapitein' (Van Dale, 2009). De vroegste vlaggen zijn vermoedelijk al in de 17e eeuw gemaakt (Adler 1992: 10).

De voornaamste taak van de Asafo is het ten alle tijden beschermen en verdedigen van 'dé Fanti Staat'. Er is echter niet maar één Staat, de Fanti Staat is opgebouwd uit maar liefst 24 substaten die allen meerdere Asafo compagnieën hebben, variërend van twee tot veertien. Een grote stad alleen al kan zeven aparte compagnieën tellen die elkaar onderling beconcurreren. Er bestaat in vredestijd dus een grote rivaliteit tussen compagnieën uit dezelfde staat (intern) als tussen compagnieën uit verschillende staten (extern). Wanneer een gezamenlijke vijand, vaak de Ashanti, van de Fanti Staat als geheel ontbrak werd er bloedig strijd geleverd tussen de compagnieën onderling. Ooggetuigen maakten melding van vele doden en gewonden tijdens onderlinge gevechten in de 18e en 19e eeuw (Adler: 8).

Met meer dan 200 Asafo compagnieën leidt dit tot uitzonderlijke creativiteit in de compagnie symboliek die onder meer wordt verwerkt in de vlaggen. De vlaggen werden tot krachtige militaire symbolen van de Asafo compagnieën waarmee ze de andere compagnieën intimideren en provoceren. De vlaggendrager, 'frankaa tungi' (Heymer: 19), wordt dan ook ten alle tijden beschermd door twee tot zes geweerdragers, de 'asikamafu' (Adler: 13) en op het slagveld zelfs door een stuk of 20 want het verlies van de compagnievlag staat gelijk aan de nederlaag van de compagnie. Het Fanti woord voor vlag is 'frankaa', wat vermoedelijk is afgeleid van het Engelse 'flags' of Nederlandse 'vlaggen'.

De leider van alle compagnieën van de Staat heet generaal ('tufohen'), de dagelijkse leiding van een afzonderlijke compagnie is in handen van de officieren ('supi') en de kapiteins ('asafohen'). Daaronder bevinden zich weer diverse lagere officieren, vlaggendragers, trommelaars, hoornblazers en priesters of priesteressen. Sommige compagnieën hebben ook een vrouwelijke reserve aangevoerd door één of twee vrouwelijke officieren. Kenmerkend is ook het marcheren, de parade met geweren en het benoemen van eenheden door een cijfer. Elke compagnie wordt aangeduid met een nummer, een specifieke naam en de naam van de thuisstad.

Naast de dienstbaarheid aan de Fanti Staat spelen de Asafo ook een grote rol in de politiek. Zij bepalen de balans in de machtstrijd tussen militaire- en burgerpartijen in de regering. Ze zijn sterk betrokken bij de keuze van de nieuwe leiders en zijn verantwoordelijk voor de kroning van elke nieuwe chief. Zolang de chief de steun heeft van de bevolking - vertegenwoordigd via de Asafo - zo lang heeft hij de autoriteit. De bevolking behoudt te allen tijde het recht via de Asafo de chief af te zetten. De oudere Asafo leiders fungeren ook als adviseurs van de chief (Adler: 9).

De Asafo zijn patrilineair, een kind treedt automatisch toe tot de compagnie van zijn of haar vader. Daarnaast staat de Asafo open voor alle bevolkingsklassen. De Asafo zijn actief op sociaal en cultureel vlak (bijvoorbeeld bouwen van scholen), op religieus vlak beschermen ze de Staatsgoden via hun priesters en verzorgen ze begrafenissen. Tijdens feesten, met als hoogtepunt het Akwambo festival, zorgen ze voor het vermaak via optochten, zang, muziek en dans. Dat is ook het moment waarop de Asafo vlaggen publiekelijk getoond worden, door de 'frankakitsanyi' (Adler:12) gedanst, en de dorpen en steden sieren. Deze dansers zijn speciaal opgeleide officieren die al van kindsaf de compagnies geschiedenis, thema's en kennis bestudeerd hebben en deze tot een complexe choreografie bewerken. Men gelooft dat deze dansers bovennatuurlijke krachten bezitten.

De vlaggen worden bewaard in de 'Posuban' (schrijn en spiritueel centrum) van de Asafo compagnie. De Posuban kan elke denkbare vorm aannemen en zo een verhaal uitbeelden waarmee de compagnie zich associeert. Ze worden gebouwd van cement en vervolgens beschilderd. Er bestaan Posuban in de vorm van een schip of een huis compleet bevolkt met mens- en dierfiguren.

De vlaggen

Een Asafo compagnie heeft meerdere vlaggen. Nieuwe vlaggen worden ontworpen wanneer een nieuwe Asafo kapitein aantreedt, oude opgebruikte en versleten vlaggen worden vervangen door exacte replica's. Naast de kleinere vlaggen zoals deze waarmee de vlaggendrager danst en die hij ten strijde meevoert bezit een compagnie ook een hele grote van circa zes meter. Deze vlag wordt aan een muur gehangen of tijdens festivals als Akwambo in processie meegedragen (Asiamah 2000: 23).

De vlaggen worden van europees katoen, dat reeds gekleurd is, vervaardigd. De kleuren worden zeer zorgvuldig gekozen. De compagnie bepaalt de gewenste kleuren en iconografie, vervolgens is de vlaggenmaker vrij om zijn eigen interpretatie, creativiteit en visie verder uit te werken. Naast deze vastgestelde basiskleuren kiest de vlaggenmaker voor de applicaties scherpe en donkere contrasten die goed zichtbaar en opvallend zijn als de vlag in beweging is (Heymer: 15). De achterzijde van de vlag toont de figuren in spiegelbeeld. De voorstelling bevindt zich binnen een rand met een blokpatroon met uitzondering van de zijde waarmee de vlag aan de vlaggenstok bevestigd wordt. De rand is afgezet met witte franjes (of kartels).

De meeste oude bestaande vlaggen hebben de Union Jack, of een variatie daarop, in de linker- of rechter bovenhoek (net als deze vlag) Na de onafhankelijkheid van Ghana in maart 1957 werd deze vervangen door de Ghanese driekleur. Bij het weergeven van de Union Jack heeft de maker veel vrijheid in de compositie van de strepen. Vandaar dat het rode kruis in het midden niet als fout beschouwd wordt vanwege het ontbreken van de witte randen. De signatuur van een specifieke vlaggenmaker kan afgelezen worden uit zijn interpretatie van de Union Jack. Het is dan ook heel goed mogelijk dat beide Asafovlaggen (6341-1 en -2) door dezelfde persoon zijn vervaardigd.

De Fanti leven al vanaf de late middeleeuwen in de kuststreek van Ghana, ingeklemd tussen de zee en het tropisch woud. De sterke verbondenheid met de dieren- en plantenwereld zijn terug te vinden op de vlaggen. De afbeeldingen bestaan voornamelijk uit mens- en dierfiguren, planten, meertjes, monsters, objecten, Europese vervoersmiddelen etc. Vaak worden figuren en profiel weergegeven.

De vlaggenmakers integreerden de bij de Akan gebruikelijke wijze van spreken via spreekwoorden met een militaire traditie van ceremonie en provocatie/intimidatie. Van de duizenden spreekwoorden die de Fanti kennen worden er maar zo'n 250 gebruikt op de vlaggen (Ross 1979: 15). Het dagelijks taalgebruik bij de Fanti is doortrokken van de spreekwoorden. Een afbeelding kan meerdere spreekwoordelijke betekenissen hebben, de interpretatie hangt af van de context waarin de vlag gebruikt wordt en de persoonlijke affiliatie van de compagnie met een bepaalde voorstelling. De nieuwe vlag moet tot slot worden goedgekeurd door de chief, de generaal en de Asafo ouderen. Om er voor te zorgen dat niemand beledigd wordt door de gebruikte symbolen moet de vlag ook getoond worden aan de andere compagnieën.

De vlaggen zijn moeilijk te dateren. De overgang van de Union Jack naar de Ghanese vlag in 1957 kan niet als een strikte scheidslijn worden geïnterpreteerd. Ook vlaggen van na deze datum kunnen van een Union Jack zijn voorzien. Zo kan dus een oude versleten vlag vervangen worden door een nieuwe, die een exacte replica is. Ook worden er 'oude' vlaggen gereproduceerd voor de verkoop. Het type doek, de conditie, de gebruikte kleuren en de onderwerp van de voorstelling kunnen een indicatie geven. Zo ontbreken bij de vroegste vlaggen de (geblokte) kaders en franje langs de rand. De vlag is vergeleken met de huidige literatuur, maar helaas is eenzelfde interpretatie van de Union Jack en een soortgelijke applicatiestijl niet teruggevonden. Het dateren van de vlag wordt verder nog bemoeilijkt door het feit dat er niet één stijl was in een bepaalde periode. Vlaggenmakers die in dezelfde tijdsspanne, maar in een ander gebied, werkten konden een totaal tegengestelde opvatting hebben over de 'juiste' compositie en stijl. Ook waren er diverse 'scholen' die in latere perioden trouw bleven aan de stijl van hun meester en kopieën maakten van de ontwerpen van hun voorgangers (Adler: 85).